Rehabilitacja - jak poprawić jakość naszego życia?

W dzisiejszych czasach, w powoli starzejącym się, ale dość usportowionym społeczeństwie bardzo często można spotkać się z odmienionym przez wiele przypadków słowem rehabilitacja. Jednak czy jest to dziedzina celująca w starszych, osoby niepełnosprawne i kontuzjowane? Czy może kryje się za nią coś więcej? Okazuje się, że jest to pojęcie znacznie szersze, niż mogłoby się wydawać. Postaramy się nieco przedefiniować, czy też może raczej poprawnie zdefiniować tę nazwę i ukazać niespodziewane działy medycyny i nie tylko, kryjące się za nią. Aby dokładnie móc się zająć tym zagadnieniem, należałoby najpierw zastanowić się, czym w zasadzie jest rehabilitacja.
Otóż samo słowo pochodzi z łaciny - re - znów, na nowo, przeciw; habilis - sprawny, należyty. Można, więc przyjąć, że rehabilitacją nazwiemy pełny zakres działań prowadzący do przywrócenia pełni zdrowia zgodnie z definicją WHO – „Zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia)”. Warto w tym miejscu zauważyć, że rehabilitacja jest pojęciem szerszym i zawiera w sobie zakres działalności medycyny opartej na faktach, a także wiele a w zasadzie wszystkie skuteczne funkcjonalnie dziedziny pokrewne.

Wiele prac i publikacji a także autorytety medyczne od dawna podkreślają duże znaczenie rehabilitacji w rozwoju społeczeństwa i poprawy życia, a także medycynie ogólnie. W Polsce trend ten jest nieco mniej zarysowany, gdyż w okresie reorganizacji i reformy, ta dziedzina została na swój sposób pominięta, fundusze na jej rzecz zostały przeznaczone na inne cele. Obecnie coraz częściej zauważa się rosnące zapotrzebowanie na różne formy rehabilitacji. Można uznać, że zaczyna się okres rozwoju dla rehabilitacji w Polsce, zaczynają pojawiać się duże centra rehabilitacyjne dostosowane do różnych potrzeb. I należy pamiętać, że liczba pacjentów potrzebująca pomocy ze strony takiego bądź innego działu medycyny zebranych pod wspólną nazwą rehabilitacji będzie się zwiększać. Ma to dwie podstawowe przyczyny. Po pierwsze: rosnąca średnia długość życia. Jest to aspekt, który powinien pozostać podstawowym celem działalności rehabilitantów i wykonawców pokrewnych zawodów, gdyż z wiekiem pojawiają się u ludzi zmiany, fizjologiczne i patologiczne, które wymagają opieki z ich strony. Po drugie powodem rosnącej popularności rehabilitacji w przyszłości będzie, a w zasadzie już jest zmieniający się tryb życia społeczeństwa. Przyczyn i modeli tych zmian jest wiele i trudno by się tutaj nad nimi wszystkimi rozwodzić. W tym miejscu chciałbym jednak przytoczyć jedną, szczególnie ważną. Galopujący w Polsce trend podążania drogą kariery zawodowej, poświęcenie pracy, które w niektórych przypadkach ciągnie za sobą odłożenie innych aspektów życia na tzw. "dalszy plan". Taki model zachowania może prowadzić do wielu różnych konsekwencji zdrowotnych o różnej złożoności i powadze. Jednym z nich zdecydowanie może być zaniedbanie aktywności fizycznej i odpowiedniej diety, a także pogorszenie ogólnej kondycji fizycznej i stanu zdrowia. Ten zespół czynników, szczególnie u osób predysponowanych, ale nie tylko, może doprowadzić do znacznego pogorszenia wyglądu zewnętrznego. Pojawiające się niedoskonałości skóry, pogorszenie stanu włosów i paznokci, żylaki, pajączki i przyrosty wagi w postaci niechcianych depozytów tkanki tłuszczowej, szczególnie w okolicach brzucha u mężczyzn i pośladków u kobiet to tylko niektóre z możliwych efekty prowadzenia niewłaściwego trybu życia, jednak może być również np. konsekwencją urazu wyłączającego z aktywności zawodowej czy sportowej. Wszystkie przytoczone cechy stają się przyczyną niezadowolenia ze swojego wyglądu, wraz z pogłębianiem się zmian niezadowolenie to nasila się, aż do momentu gdzie w niektórych przypadkach przeradza się w depresję. Jednak niezależnie od nasilenia staje się ono chorobą zwaną "dysmorfofobią" i wymaga jakiejś formy leczenia. I tym waśnie miejscu pojawia się pole do działania całych zastępów lekarzy i przedstawicieli innych zawodów związanych z medycyną: kosmetologów, psychiatrów, diabetologów, coachy i między jeszcze wieloma innymi tradycyjnych rehabilitantów.

Ku uldze pacjentom trapionym wymienionymi schorzeniami przychodzi rozpoczęty w latach ’80-tych i pędzący z niemniejszym impetem dzisiaj trend rozwojowy w szeroko pojętej medycynie estetycznej. Jednym z przykładów jego istnienia jest na pewno fakt rosnącej w niesamowitym, a momentami może nawet zastraszającym tempie popularności gabinetów kosmetycznych i dostępności do zabiegów różnego rodzaju. Użyłem słowa "zastraszającym" nie bez przyczyny. Wystarczy przypomnieć sobie ostatni głośny medialnie przypadek pacjentki, dla której zabieg z wykorzystaniem jadu amazońskiej żaby Kambo zakończył się tragicznie. Uwarunkowania prawne dotyczące kontrolowania i przyznawania uprawnień do wykonywania różnych procedur polegających na ingerencji w ludzkie ciało czy szerzej ustrój są bardzo słabo rozwinięte, tak naprawdę mówimy w tym zakresie o Lex Ferenda. Ma to oczywiście swoje dobre i złe strony, jednak nie jest to miejsce na dywagacje na ten temat, głównie z powodu nasycenia, czy wręcz przesycenia rynku usług kosmetycznych. Jednak szczególnie lekarze winni pamiętać, że jest cała gama zabiegów dostępna tylko dla nich, wymagająca posiadania dyplomu i prawa wykonywania zawodu lekarza.

Zabiegiem takim górującym nad innymi w zakresie leczenia niedoskonałości omówionych przeze mnie wyżej jest liposukcja.Liposukcja w ogólnym zarysie jest procedurą polegającą na usunięciu zbędnych, nieestetycznych, powodujących dyskomfort, a czasami wręcz utrudniających życie depozytów tkanki tłuszczowej. Tkankę tę można porównać do grubo bańkowej piany, przez którą przebiegają nerwy i naczynia krwionośne. Największym problemem, z którym borykali się lekarze i pacjenci było uszkodzenie tych właśnie struktur przebiegających w obrębie tłuszczu i powodujących krwawienia, bóle, czy objawy miejscowego porażenia, a w niezwykle rzadkich przypadkach poważniejsze konsekwencje, aż do śmiertelnych zatorów tłuszczowych. I znowu na szczęście da pacjentów liposukcja jest jednym z przykładów tych zabiegów, które od wynalezienia przeszły długą drogę innowacji. Mimo wdrożenia wielu poprawek technika wykonywania zabiegu w zasadzie nie zmieniła się od momentu jej wynalezienia, jednak znacznej poprawie uległo to, co dzieje się podczas zabiegu w tkankach pacjenta. Technologiczne udoskonalenia dają się najbardziej odczuć w coraz lepszych efektach zabiegu, skróconym czasie rekonwalescencji, mniej nasilonych efektach ubocznych i praktycznie wyeliminowanych komplikacjach. Obecnie mamy dostępnych na rynku wiele rodzajów liposukcji. A dodatkowo nowoczesne rozwiązania w zakresie anestezji i chirurgii pozwalają wykonać zabieg w dowolnej okolicy ciała w zależności od lokalizacji wspomnianego niechcianego nadmiaru tkanki tłuszczowej. Co więcej, technologia hodowli tkanek i jej podobnych dziedzin nauki pozwala przeprowadzić zabieg przeszczepu tłuszczu, co znajduje zastosowanie czysto estetyczne, poprawiając walory, ale również w plastyce rekonstrukcyjnej. Ale to i tak nie wszystko, najnowsze badania otworzyły furtkę, dla jeszcze bardziej zaawansowanych naukowo zastosowań liposukcji. Otóż, okazuje się, że tkanka tłuszczowa jest rezerwuarem komórek macierzystych i jest ich na tyle dużo i są na tyle łatwe w uzyskaniu i ekstrakcji, że ich zastosowania w medycynie odkryte do tej pory stanowią jedynie mały wierzchołek góry lodowej badań prowadzonych na ten temat obecnie, nie wspominając nawet o możliwościach w przyszłości.

Możemy wyciągnąć wniosek, że nawet, jeśli teraz nie jest to zabieg bezpośrednio łączony z rehabilitacją to w niedalekiej przyszłości, mając na uwadze zmiany o charakterze cywilizacyjnym zachodzące w społeczeństwach na skalę globalną, podobnie jak zapewne wiele innych zabiegów i dziedzin medycyny nabierze on innego znaczenia i wydźwięku. Nie będzie już tylko luksusem na który pozwolić sobie mogą jedynie najbogatsi, aby wyglądać piękniej. Oczywiście nie można liposukcji traktować, jako jedynego remedium na swoje problemy i to się nigdy nie zmieni. Procedura ta ciągnie za sobą wiele konsekwencji, o których pacjent musi zostać przed nią poinformowany. Jednak mimo wszystko będzie można ją traktować, jako przystępną alternatywę dla często przynoszących więcej szkody niż pożytku głodowych diet i morderczych treningów, jako element większej całości, zespołu czynników takich jak psychoterapia, kosmetologia i coaching, dzięki którym znów będzie można poczuć się młodziej, zdrowiej i zwyczajnie lepiej.

Lech Mucha – Chirurg
Michał Kłos- Śląski Uniwersytet Medyczny

Flebonet Wrocław
ul. Pułaskiego 42G
50-445 Wrocław
tel. 71 740 00 33
wroclaw@flebonet.pl

Flebonet Gliwice
ul. Jagiellońska 29a
44-100 Gliwice
tel. 32 320 00 32
gliwice@flebonet.pl